در تحقیق حاضر اثرات آلاینده¬های هوا روی صفات بیوشیمیایی– فیزیولوژی (کلروفیل a،b ، محتوای کلروفیل کل، کاروتنوئیدها، کربوهیدرات¬های محلول، غلظت پروتئین، پرولین، اسیدآسکوربیک، مالون¬دی¬آلدئید، آنزیم¬های کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز) و صفات آناتومی (تغییرات کوتیکول، بافت¬های اپیدرم، آوندهای چوبی و غیره) و گستره¬ی سطح برگ بر روی دو گونه گیاهی خارشتر (Alhagi mannifera Desf) و گرگ¬تیغ (Lycium shawii Roemer & Schult) در اردیبهشت 95 مورد بررسی قرار گرفته است. گیاهان مورد نظر از دو ناحیه پاک و آلوده به ترتیب پارک شهرک نفت اهواز و کارخانه کربن بلاک اهواز جمع-آوری شدند. همچنین تعیین شاخص تحمل آلودگی هوا (APTI)برای این دو گیاه انجام شد. مقایسه نتایج به دست آمده نشان داد: در اثر آلودگی هوا میزان کلروفیلa، کلروفیلb، کاروتنوئید، محتوای کلروفیل کل و کربوهیدرات¬های محلول در گرگ¬تیغ افزایش و در خارشتر کاهش یافته است. غلظت پروتئین، پرولین، مالون¬دی¬آلدئید و pH و همچنین فعالیت آنزیم¬ها (کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات¬ پراکسیداز) در هر دو گیاه در اثر آلودگی هوا افزایش نشان داده است. محتوای نسبی آب و سطح برگی در هر دو گیاه در مناطق آلوده نسبت به مناطق پاک کاهش یافته است .نتایج نشان می¬دهد گیاه گرگ¬تیغ با افزایش میزان رنگیزه¬ها و کربوهیدرات بیشتر از طریق مسیرهای آنتی¬اکسیدانت غیرآنزیمی و خارشتر با افزایش فعالیت آنزیم¬ها از طریق مسیرهای آنزیمی در برابر آلودگی مقاومت نشان می¬دهند. شاخص تحمل آلودگی هوا برای گرگ¬تیغ 464/12 و برای خارشتر 942/10 اندازه¬گیری شد. محاسبه APTI نشان داد که هر دو گیاه جزء نمونه¬های حساس به آلودگی می¬باشند و می¬توانند به عنوان شناساگر آلودگی هوا مورد استفاده قرار گیرند.

 آلودگی هوا یکی از مهم¬ترین مشکلات زیست محیطی شهرهای توسعه یافته و در حال توسعه می‏باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تاثیرات آلودگی هوا بر میزان برخی فاکتورهای فیزیولوژیکی، مورفولوژی و آناتومی دو گونه گیاهی کبر (Capparis spinosa L.) و شیشه¬شور Callistemon viminalis (Sol-ex Gaertn.) G.Don رشد یافته در اطراف نیروگاه رامین اهواز می‏باشد. نمونه‏ها از سرشاخه¬های جوان هر دو گیاه از دو منطقه پاک و آلوده در اردیبهشت ماه سال 1395 برداشت شد. نیروگاه رامین به عنوان منطقه آلوده و محوطه داخلی دانشگاه چمران به عنوان منطقه پاک در نظر گرفته شد. شاخص‏های ‏مورد مطالعه در این تحقیق شامل: اندازه¬گیری محتوای رنگیزه‏های ‏کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، کربوهیدرات محلول، پرولین، مالون¬ دی¬آلدئید، پروتئین، فعالیت آنزیم‏های ‏کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، شاخص تحمل آلودگی (APTI)، اسید آسکوربیک، pH عصاره برگ، درصد محتوای نسبی آب، گستره سطح برگ، هم چنین صفات تشریحی (تغییرات کوتیکول، بافت اپیدرم، آوندچوبی) بود. نتایج نشان داد که محتوای کلروفیلa ، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، کربوهیدرات، pH عصاره برگ در گیاه کبر در منطقه آلوده کاهش یافت، در حالی که در شیشه¬شورافزایش پیدا کرد. همچنین مقدار پرولین، مالون¬ دی¬آلدئید، پروتئین، فعالیت آنزیم‏های ‏کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، اسید آسکوربیک در هر دو گیاه در منطقه آلوده افزایش نشان داد و درصد محتوای نسبی آب و گستره سطح برگ در گیاه کبر و شیشه¬شور در منطقه آلوده نسبت به منطقه پاک کاهش یافت. به نظر می¬رسد تغییرات به وجود آمده در هر دو گیاه مذکور ناشی از حضور گازهای آلاینده در منطقه آلوده ‏باشد. شاخص تحمل آلودگی (APTI) اندازه¬گیری شده در مورد گیاه کبر 627/14 و در گیاه شیشه¬شور 207/12بود که نشان می¬دهد هر دو گیاه جز نمونه‏های ‏حساس به آلودگی می‏باشند.

آلودگی خاک به هیدروکربن‏های ‏نفتی یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی در برخی از نقاط کشور به ویژه در اطراف پالایشگاه‏های ‏نفت و در جنوب ایران به شمار می‏آید. از سوی دیگر افزایش فعالیت‏های ‏صنعتی توام با تولید آلاینده‏ها ‏از جمله فلزات سنگین از دیگر مشکلات جدی در حال گسترش پیش روی انسان عصر حاضر می‏باشد. با توجه به اهمیت گسترش فضاهای سبز به ویژه در خاک‏های ‏آلوده به هیدروکربن‏های ‏نفتی، شناسایی و معرفی گیاهان مقاوم و پالاینده از اهمیت بالایی برخوردار است، در تحقیق حاضر با درنظر گرفتن دو ناحیه، یکی به عنوان ناحیه پاک(شاهد) و دیگری ناحیه آلوده(منطقه نفتی)، از یک سو اثرات آلاینده‏های ‏هوا بر فاکتورهای مورفولوژیکی از جمله سطح برگ، وزن خشک و نیز فیزیولوژیکی شامل میزان رنگیزه ها، غلظت کربوهیدرات‏های ‏محلول، پرولین، مالون دی آلدئید، اسیدآسکوربیک، پروتئین کل، آنزیم‏های ‏آنتی اکسیدانت، RWC و PH عصاره برگ در دو گیاه کاهوی وحشی و شیرین بیان بررسی شد. در نهایت شاخص مقاومت به آلودگی هوا (APTI) در گیاهان به طور کمی محاسبه شد. نتایج آماری بدست آمده از اندازه گیری‏ها ‏با استفاده از نرم افزار MSTATC مورد تجزیه آماری قرار گرفت. برای مقایسه میانگین‏های ‏مربوطه از آزمون T و F استفاده شد. محاسبه معنی دار بودن در سطح P<0/05 انجام شد. مشاهدات انجام شده بر اساس تغییرات مورفوفیزیولوژیکی نشان داد که گیاهان بررسی شده تحت تاثیر تنش آلودگی قرار داشته و هر یک از دو گونه به طرقی خود را با شرایط تنش زای محیط آلوده سازگار کرده اند. همچنین محاسبه ی شاخص APTI نشان داد که هر دو گیاه جز نمونه‏های ‏مقاوم به آلودگی می‏باشند. در مرحله آخر به منظور تعیین نقش دو گیاه علفی کاهوی وحشی و شیرین بیان در فرایند گیاه پالایی منطقه، میزان غلظت سه عنصر روی، سرب و کادمیم در دو گونه گیاهی مذکور، نیز سنجیده شد، که طی آزمایشات مشخص شد که منطقه ی آلوده مورد بررسی تنها دارای فلز سنگین روی می‏باشد.

در آزمایش حاضر اثر آلودگی هوا بر روی صفات بیوشیمیایی مانندرنگیزه‏های ‏فتوسنتزی، پرولین، اسید آسکوربیک، کربوهیدرات‏های ‏محلول، آنزیم‏های ‏کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز، مالون دی آلدئید، پروتئین، درصد محتوای نسبی آب (Relative water content) RWC، pH، شاخص مقاومت (APTI) و فلز سنگین روی (Zn) همچنین صفات ریخت شناسی و تشریحی دو گونه‏ی درختی اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis) و کنار (Ziziphus spina-christi) مورد بررسی قرار گرفت. کارخانه سیمان مسجدسلیمان به عنوان منطقه آلوده و 40 کیلومتری کارخانه به عنوان منطقه پاک انتخاب و گیاهان مورد نظر از این دو منطقه به صورت تصادفی جمع‏آوری ‏شدند نمونه‏ها از برگ درختان و از سرشاخه‏های ‏جوان از دو منطقه آلوده و پاک در خرداد ۹۵ برداشت شد. نتایج این بررسی نشان داد که آلودگی هوا باعث کاهش معنی‏دار کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، پروتئین و میزان سطح برگ در هر دو گیاه و افزایش معنی‏دار آنزیم ها، کربوهیدرات‏های ‏محلول، پرولین، RWC، pH و Zn درهردو گیاه می‏شود. مالون دی آلدئید در اکالیپتوس افزایش معنی‏دار و در کنار کاهش معنی‏دار رانشان می‏دهد. میزان اسید آسکوربیک در اکالیپتوس افزایش معنی‏دار و در کنار افزایش غیر معنی‏دار را نشان می‏دهد. میزان شاخص تحمل آلودگی هوا (APTI) بیانگر این نکته است که هر دو گیاه مورد نظر به عنوان گیاهان حساس به آلودگی به شمار می‏آیند. این تحقیق با روش نمونه‏برداری ‏به صورت تصادفی و دارای تکرار حداقل سه تکرار برای هر گیاه انجام شد. بررسی سطح معنی‏داری ‏با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون independent sample t test در سطح1 0/0P≤ صورت گرفت.

در چند دهه اخیر مصرف بیش‌ازحد کودهای شیمیایی سبب بروز مشکلات زیست¬محیطی و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی گردیده است. امروزه زراعت ارگانیک بر پایه استفاده از کودهای زیستی ازجمله پسماند زیتون موردتوجه قرارگرفته است که در آن علاوه بر کمیت تولید به کیفیت، ثبات و پایداری در تولید نیز توجه خاص می¬گردد. پسماند زیتون غنی از مواد مغذی ضروری برای رشد گیاه و حاوی مقادیر بالای ترکیبات آلی است؛ بنابراین در کشورهایی که با کمبود مواد آلی و معدنی خاک مواجه‌اند، کاربرد این پسماند¬ بسیار مفید است. این تحقیق به‌منظور ارزیابی اثر افشانه برگی غلظت¬های مختلف عصاره پسماند زیتون بر برخی شاخص¬های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام برنج، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سطوح مختلف عصاره پسماند زیتون (شاهد، ۰، ۵/۳، ۷ و ۵/۱۰ درصد) و ارقام برنج (حمر، هویزه و فیروزان)، در سال ۱۳۹۵ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان به اجرا درآمد. غلظت¬های مختلف عصاره پسماند زیتون به‌صورت افشانه برگی طی سه مرحله؛ پنجه¬زنی، رشد رویشی و زایشی اعمال گردیدند. نمونه¬گیری در دو مرحله رشد زایشی و رسیدگی کامل انجام شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از نمونه¬گیری در مرحله رشد زایشی، میانگین وزن تر و خشک ‌ریشه و اندام¬های هوایی و طول ریشه نسبت به شاهد، افزایش معنی¬داری نشان داد. محتوای کلروفیل¬، کربوهیدرات¬های محلول، پروتئین¬های سیتوپلاسمی، اسیدآمینه پرولین و میزان فعالیت آنزیم¬های آنتی¬اکسیدانی (کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز) نسبت به شاهد، افزایش یافتند و بیش¬ترین میزان این شاخص¬ها به ترتیب در تیمار با غلظت¬های ۵/۳، ۵/۱۰، ۵/۳، ۵/۱۰، ۵/۳، ۷ و ۷ درصد عصاره پسماند زیتون مشاهده شد. میزان مالون¬دی¬آلدئید برگ در تمام تیمارها نسبت به شاهد، کاهش یافت و حداقل میزان مالون¬دی¬آلدئید برگ در تیمار با غلظت ۵/۳ درصد ملاحظه گردید. نتایج نمونه¬گیری مرحله رسیدگی نیز افزایش میزان وزن خشک اندام¬های هوایی و تعداد خوشه نسبت به شاهد را نشان دادند. با توجه به نتایج مثبت کاربرد افشانه¬ی برگی عصاره پسماند¬ زیتون بر شاخص¬های رشدی گیاه، استفاده از این عصاره به¬عنوان کود زیستی توصیه می¬گردد.

 در این تحقیق Phragmites australis (گیاه نی) برداشت شده از منطقه¬ی آلوده (حوضچه¬های تصفیه فاضلاب پالایشگاه گاز بید بلند) و پاک (تالاب شادگان)را به آزمایشگاه منتقل کرده و برخی ویژگی¬های ریخت شناسی (اندازه¬ی سطح برگ، وزن خشک)، تشریحی (تغییرات آوندهای چوبی به لحاظ کیفی، تغییرات بافت اپیدرم، تغییرات کوتیکول) و فیزیولوژی (اندازه گیری میزان رنگیزه¬های فتوسنتزی، کربوهیدرات¬های محلول، غلظت پروتئین و اسیدآمینه¬ی پرولین، اندازه گیری مالوند آلدهید، آنزیم¬ها) را مطالعه و سپس با تعیین شاخص تحمل به آلودگی هوا APTI (مقدار اسید آسکوربیک، pH عصاره¬ی برگ، محتوای کلروفیل¬و محتوای نسبی¬آب برگ(RWC) و مقایسه¬ی آن با نتایج مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و آناتومی گیاهان مورد مطالعه به معرفی گونه¬های مقاوم جهت توسعه در منطقه¬ی مورد مطالعه پرداخته شد. همچنین پس از نمونه برداری نمونه¬ها با روش¬های استاندارد در آون خشک شد و میزان فلزات سنگین(سرب، روی و کادمیوم) در سه بخش ریشه، ساقه و برگ گیاهان با استفاده از دستگاه جذب اتمی در سه تکرار مورد سنجش قرار گرفت. این آزمایش در تابستان 95 با طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج آماری بدست آمده از اندازه¬گیری¬ها، توسط آزمون¬های F، T و مقایسه فاصله اطمینان با استفاده از برنامه آماری MSTATC مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نمودارها به کمک نرم افزارExcel (2007) رسم شدند. مشاهدات انجام شده بر اساس مشاهدات مورفولوژیکی، آناتومی و بیوشیمیایی نشان داده است که گیاه بررسی شده تحت تاثیر تنش آلودگی هوا و آب قرار داشته و به طریقی خود را با شرایط محیط آلوده سازگار کرده است و در حقیقت این گونه، از گونه¬های متحمل به آلاینده¬ها محسوب می¬شود. همچنین محاسبه APTI نشان داد که این گیاه جزء نمونه¬های متحمل به آلودگی می¬باشد و می¬تواند به عنوان شناساگر آلودگی محیط مورد استفاده قرار بگیرد.

 گیاهان در اثر آلودگی هوا تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی برگشت‌پذیر و غیر برگشت‌پذیری را نشان می‌دهند. بنابراین پارامترهای بیوشیمیایی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت فیزیولوژیک گیاهان در معرض آلودگی هوا مهیا کند. مقاومت و پاسخ گیاهان به آلاینده‌های هوا متفاوت است. این اختلاف به‌وسیله فاکتورهایی از قبیل غلظت آلاینده‌ها و توزیع زمانی آن‌ها، فعالیت فیزیولوژیکی، عوامل هواشناسی، وضعیت تغذیه گیاهان و دیگر فاکتورهای محیطی ایجاد می‌شود. در این پژوهش اثرات آلاینده¬ی ذرات معلق بر روی برخی فاکتورهای فیزیولوژیکی، آناتومیکی و مورفولوژیکی دو گونه‌ی گیاهی خار مریم Silybum marianum) ) و ترب وحشی Raphanus raphanistrum L) ) بررسی گردید. نمونه‌های برگی دو گیاه خار مریم و ترب وحشی از دو منطقه اطراف کارخانه سنگ‌شکن شهرستان ایذه به‌عنوان منطقه آلوده و اطراف دانشگاه آزاد واحد فنی و حرفه‌ای ایذه به‌عنوان منطقه پاک در اواخر دی‌ماه 1394 جمع‌آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. فاکتورهای مورفولوژیکی ازجمله وزن‌تر و وزن خشک برگ موردبررسی قرار گرفت. همچنین بررسی‌های فیزیولوژیکی بر روی رنگیزه¬ها، غلظت کربوهیدرات محلول، پروتئین کل، پرولین، اسید آسکوربیک، مالون دی آلدئید، درصد محتوای نسبی آب برگ،pH عصاره برگ، آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز و درنهایت شاخص مقاومت انجام گردید. همچنین با برش عرضی برگ به مقایسه آناتومیکی نمونه‌های رشد یافته در منطقه پاک و آلوده پرداختیم. نتایج آماری به‌دست‌آمده از اندازه‌گیری‌ها، بر اساس 3 تکرار مورد تجزیه آماری قرار گرفت. همچنین در هرگونه گیاهی به‌طور مجزا، نتایج مربوط به منطقه پاک و آلوده باهم مقایسه شدند. نتایج نشان داد، میزان وزن‌تر، وزن خشک، کلروفیل a، در هر دو گیاه به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. میزان کلروفیل b، کلروفیل کل و درصد محتوای نسبی آب برگ در گیاه ترب وحشی کاهش معنی‌داری یافت. میزان کربوهیدرات ، پرولین، پروتئین، اسیدآسکوربیک، آنزیم پراکسیداز و کاتالاز در هر دو گیاه به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. میزان آنزیم آسکوربات پراکسیداز در گیاه ترب وحشی افزایش معنی‌داری یافت. میزان مالون دی آلدئید در گیاه خار مریم افزایش معنی‌دار ولی در گیاه ترب وحشی کاهش معنی‌داری یافت. میزان pH عصاره برگ در گیاه خار مریم کاهش معنی‌دار و در گیاه ترب وحشی افزایش معنی‌داری داشت. همچنین با بررسی شاخص مقاومت در این دو گیاه مشاهده شد که گیاه ترب وحشی مقاوم‌تر از گیاه خار مریم است. بررسی آناتومیکی نشان داد ضخامت کوتیکول و اپیدرم در منطقه آلوده در مقایسه با منطقه پاک در هر دو گیاه افزایش یافت. به دلیل ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی و آناتومیکی و مورفولوژیکی می‌توان گفت که هردو گیاه با پاسخ‌های مناسب به‌خوبی در برابر آثار تنش مقاومت کرده و پایدار می‌گردند.

تحقیقات به عمل آمده در خصوص بررسی اثرات کود های آلی از منابع مختلف بر روی محصولات کشاورزی در دنیا همگی حاکی از مفید بودن آن از نظر حاصلخیزی خاک و افزایش محصول می باشد. در این پژوهش، با هدف تاثیر عصاره تفاله زیتون و کود شیمیایی اوره بر شاخص¬های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گندم دوروم، تحقیقی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار صورت گرفت. در یک تیمار از غلظت¬های مختلف عصاره تفاله زیتون (0، 2، 7 و12 درصد) و در تیمار دیگر سطوح مختلف کود شیمیایی اوره (0، 25 و 50 درصد میزان متداول کود شیمیایی اوره) در تیمار سوم مخلوطی از سطوح مختلف عصاره تفاله زیتون و کود شیمیایی اوره استفاده گردید. عصاره تفاله زیتون به صورت افشانه برگی مورد استفاده قرار گرفت و کود اوره به خاک اضافه شد. گیاهان تیمار شده پس از رشد طی سه مرحله: گیاهچه¬ای، آغاز رشد زایشی و مرحله رسیدگی کامل مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. میانگین¬ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن در دو سطح آماری 1 و 5 درصد محاسبه شد. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، کاربرد عصاره تفاله زیتون سبب افزایش سطح برگ در مرحله گیاهچه ای و مرحله آغاز رشد زایشی شده است ، در مرحله آغاز رشد زایشی منجر به افزایش میزان طول ریشه و وزن بوته شد، درمرحله رسیدگی کامل تعداد دانه در سنبله و طول سنبله روند افزایشی نشان داد. کاربرد عصاره تفاله زیتون در مرحله گیاهچه ای منجر به افزایش میزان شاخص های فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز، فعالیت آنزیم کاتالاز، میزان کلروفیلb، کلروفیل کل و پروتئین شده است همچنین در مرحله آغاز رشد زایشی میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز، فعالیت آنزیم کاتالاز، کلروفیل a، کلروفیل کل و فعالیت آنزیم پراکسیداز روندافزایشی نشان داد . کاربرد کود شیمیایی اوره درمرحله گیاهچه ای سبب افزایش میزان شاخص های سطح برگ ، طول بوته ، وزن برگ، وزن بوته ، وزن ریشه و وزن ساقه شد، همچنین در مرحله آغاز رشد زایشی میزان سطح برگ ، طول بوته ، وزن برگ و وزن ساقه افزایش نشان داد، شاخص های عملکرد گیاه با کاربرد کود شیمیایی اوره روند افزایشی داشتند اما برروی شاخص وزن هزار دانه اثر معنی داری نداشت. کاربرد کود شیمیایی اوره در مرحله گیاهچه ای منجر به کاهش فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و آنزیم پراکسیداز شده است اما میزان کلروفیل a, کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، پروتئین و آنزیم کاتالاز افزایش پیدا کرده است .در مرحله آغاز رشد زایشی کاربرد کود اوره منجر به کاهش میزان پروتئین شده است اما میزان رنگدانه های فتوسنتزی، فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز، آنزیم کاتالاز و آنزیم پراکسیداز روند افزایشی داشت. در نتایج اثر متقابل تفاله زیتون و کود اوره درمرحله گیاهچه ای میزان سطح برگ و وزن بوته افزایش نشان داد، در مرحله آغاز رشد زایشی میزان سطح برگ، طول بوته، وزن بوته و وزن ریشه روند افزایشی داشت، در مرحله رسیدگی کامل میزان وزن سنبله ، وزن ساقه، وزن دانه های سنبله و تعداد دانه در سنبله افزایش نشان داد اما سایر شاخص های عملکرد در این مرحله تغییری نکردند. میزان فعالیت آنزیم کاتالاز، پروتئین و کلروفیلa، کلروفیل b و کلروفیل کل در مرحله گیاهچه ای افزایش پیدا کرد اما میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز، آنزیم پراکسیداز و کاروتنوئید کاهش پیدا کرد . در مرحله آغاز رشد زایشی تاثیر متقابل تفاله زیتون و کود اوره برهمه شاخص های عملکرد گیاه روند افزایشی نشان داد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که کاربرد پسماند های آسیابی زیتون در ترکیب با کود شیمیایی اوره موجب بهبود رشد و عملکرد گندم دوروم می شود وبه جای مصرف انبوه کود اوره به تنهایی ،می توان با استفاده بهینه از نهاده های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کود شیمیایی نیتروژنی اوره گام برداشت .

صنعت نفت و پتروشیمی یکی از بزرگترین صنایع در کشور ایران می¬باشد و بخش حیات ملی به شمار می¬رود. این صنایع به عنوان یک منبع مهم آلوده¬کننده محیط¬زیست به شمار می¬روند که می¬تواند بر روی تمام موجودات زنده اثرات نامطلوبی را برجای بگذارد. در تحقیق حاضر اثرات آلودگی هوا روی صفات بیوشیمیایی- فیزیولوژی (کلروفیلa، b، کلروفیل کل، کاروتنوئیدها، کربوهیدرات¬های محلول، مآلون¬ دی¬آلدئید، پرولین، پروتئین، اسید آسکوربیک، آنزیم¬های کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات¬پراکسیداز)، صفات ریخت¬شناسی (سطح برگ، وزن خشک و تر و طول دمبرگ) و تشریحی (تغییرات کوتیکول، بافت¬های اپیدرم ، آوندهای چوبی و غیره) بر روی دو گونه-ی کونوکارپوس (Conocarpus erectus L.) و خرزهره (Nerium oleander L.) مورد بررسی قرار گرفت، همچنین تعیین شاخص مقاومت به آلودگی هوا (APTI) برای این دو گیاه انجام شد. منطقه¬ی پتروشیمی به عنوان منطقه¬ی آلوده و پارک شقایق واقع در شهرستان شادگان به عنوان منطقه¬ی پاک انتخاب و نمونه¬ها از سه درخت به صورت سه تکرار جمع آوری شد. نتایج آماری به¬ دست آمده از اندازه¬گیری¬ها با استفاده از نرم افزار minitab (16version) مورد تجزیه¬ی قرار گرفت. برای مقایسه میانگین¬ها از آزمون ANOVA(General Linear Model) استفاده شد. محاسبه¬ی معنی¬دار بودن در سطح 05/0>p انجام شد. نتایج نشان داد که آلودگی هوا سبب تغییرات بیوشیمیایی و ریخت¬شناسی در هر دو گونه¬ی گیاهی می¬شود. هر یک از دو نمونه¬ی گیاهی به گونه¬ای خود را با شرایط تنش¬زای محیط آلوده سازگار کرده¬اند. محاسبه APTI نیز نشان داده که هر دو گیاه جزء نمونه¬های حساس به آلودگی می¬باشند و می¬توانند به عنوان شناساگر آلودگی هوا مورد استفاده قرار گیرند.

 در چند دهه اخیر بنا به مصرف کود¬های شیمیایی در اراضی کشاورزی و بروز مشکلات زیست‌محیطی و افت کیفیت محصولات زراعی، کشاورزی پایدار بر پایه مصرف کود¬های زیستی از جمله پسماند¬های آسیابی زیتون به¬دلیل مقادیر بالایی از مواد آلی و محتوای غذایی ارزشمند، مورد توجه قرار گرفت. برنج (Oryza sativa L.) گیاه بومی مناطق گرمسیری بوده و رشد آن در دماهای پایین با مشکل مواجه می¬شود. این پژوهش با اهداف تعیین عکس‌العمل‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ارقام مختلف برنج بر اثر محلول‌پاشی عصاره حاصل از پسماندهای آسیابی زیتون (کود مایع) و دست¬یابی به غلظت¬های مطلوب کود مایع و شناخت ارقام مناسب برای انجام دو بار کشت برنج در سال در استان خوزستان به‌وسیله کشت ارقام متحمل به سرما در کشت زمستانه- بهاره طراحی گردید. آزمایش با دو عامل محلول‌پاشی غلظت عصاره حاصل از پسماند¬های آسیابی زیتون و رقم به‌صورت کرت¬های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک¬های کاملاً تصادفی با سه تکرار در اسفند ماه سال 1392 در مزرعه اجرا گردید. عامل غلظت عصاره حاصل از پسماند¬های آسیابی زیتون در طی فصل رشد زمستانه - بهاره، در سه مرحله رویشی، زایشی و رسیدگی در 4 سطح (0، 5/2، 5، 10درصد) در کرت¬های اصلی و ارقام شامل علی کاظمی، هاشمی، گرده زنجان، موتان (MU-9-5) و حسن سرایی در کرت¬های فرعی قرار گرفتند. در این پژوهش برخی از شاخص¬های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی رشد گیاه در سه مرحله رویشی، زایشی و رسیدگی بررسی شدند. نتایج نشان داد که میانگین میزان ارتفاع بوته در هر سه مرحله مزبور، دارای روند کاهشی و بیش¬ترین میزان آن در غلظت شاهد و 10 درصد بود. همچنین میانگین میزان طول خوشه در ارقام مختلف نسبت به غلظت¬های مختلف، متفاوت بود. میانگین ماده خشک برگ در هر سه مرحله مزبور، دارای روند افزایشی و بیش‌ترین میزان آن در غلظت 10 درصد بود. میانگین ماده خشک ساقه + غلاف و کل بوته در مرحله رویشی و زایشی، از یک روند افزایشی و در مرحله رسیدگی، از یک روند کاهشی برخوردار بود. میانگین ماده خشک خوشه در مرحله رسیدگی نشان دهنده یک روند افزایشی بود. بنابراین بیش¬ترین و کم¬ترین میزان شاخص¬های فوق به¬ترتیب متعلق به ارقام هاشمی و حسن سرایی بود. میانگین میزان شاخص سطح برگ در مرحله زایشی در کلیه غلظت¬ها به‌جز غلظت 5 درصد، دارای بیش‌ترین میزان بود. بیش‌ترین و کم¬ترین میزان شاخص سطح برگ به¬ترتیب متعلق به ارقام کاظمی در غلظت شاهد و حسن سرایی در غلظت 10 درصد بود. میزان کلروفیل a و b در مراحل رویشی و زایشی، دارای روند تغییرات معکوس با مقادیر متفاوت بودند که به ترتیب بیش¬ترین و کم¬ترین میزان کلروفیل aو b و کاروتنوئید متعلق به ارقام کاظمی و موتان بود. میزان کلروفیل کل، نسبت کلروفیل a/b و کاروتنوئید در مرحله رویشی و زایشی دارای روندی افزایشی و بیش‌ترین میزان آن در غلظت 5 درصد مشاهده شد. میزان کربوهیدرات محلول در مرحله رویشی و رسیدگی ثابت و نیز در مرحله زایشی با افزایش همراه بود به¬طوری که بیش‌ترین میزان آن در غلظت 10 درصد مشاهده شد. بنابراین بیش¬ترین و کم¬ترین میزان کربوهیدرات محلول در رقم موتان در غلظت 10درصد در مرحله زایشی و در رقم حسن سرایی در غلظت شاهد در مرحله رسیدگی، مشاهده گردید. میزان پروتئین محلول در مرحله رویشی، افزایشی و دارای بیش‌ترین میزان در غلطت 10 درصد و در مرحله زایشی، در تمام غلظت¬ها از بیش‌ترین میزان آن برخوردار شد و دارای یک¬روند ثابت بود. میزان فعالیت ویژه آنزیم پراکسیداز در مرحله رویشی، با افزایش و در مرحله زایشی با کاهش همراه بود به‌طوری‌ که بیش‌ترین میزان آن در غلظت 10 درصد مشاهده شد. همچنین میزان فعالیت ویژه آنزیم پراکسیداز در رقم هاشمی در غلظت 5 درصد بیش‌ترین و در ارقام گرده زنجان و موتان در غلظت شاهد کم¬ترین بود. روند میزان فعالیت ویژه آنزیم کاتالاز در مرحله رویشی، افزایشی و در مرحله زایشی، ثابت و دارای بیش‌ترین میزان بود. همچنین در ارقام مورد مطالعه، رقم گرده زنجان در غلظت 10 درصد در مرحله زایشی دارای بیش‌ترین میزان آن بود. میزان فعالیت ویژه آنزیم آسکوربات پراکسیداز در هر دو مرحله مزبور، کاهشی اما در غلظت 10 درصد، افزایشی بود به¬طوری که بیش¬ترین میزان آن در رقم موتان در غلظت 10 درصد مشاهده شد. میزان مالون¬دی¬آلدهائید در غلظت¬های مختلف به¬نسبت شاهد، دارای روند کاهشی و کم¬ترین میزان آن در غلظت 10 درصد بود. همچنین بیش‌ترین و کم¬ترین میزان آن در ارقام گرده زنجان و موتان مشاهده شد. میانگین میزان پرولین در هر سه مرحله مزبور، به¬صورت افزایشی و بیش‌ترین میزان آن در غلظت 5 درصد بود. در این پژوهش آزمون همبستگی، بین شاخص¬های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مورد مطالعه در مراحل رویشی، زایشی و رسیدگی سنجش شد و نتایج حاصل از ضرایب همبستگی، اختلاف معنی¬داری را در سطح P نشان دادند. بنابراین باتوجه به نتایج حاصل از تاثیر مثبت عصاره پسماند¬های آسیابی زیتون بر شاخص¬های مورد مطالعه در این پژوهش، می¬توان استفاده از این عصاره را به¬عنوان کود زیستی موثر توصیه کرد.

 تحقیق حاضر مطالعه ی اثر آلودگی هوا بر روی خصوصیات آناتومیکی، مورفولوژیکی و برخی فعالیت های بیوشیمیایی برگ دو گونه ی درختی کنار (Ziziuph spina –christa) و ناترک (Dodonaea viscosa)در اطراف منطقه ی آلوده پالایشگاه نفت آبادان می باشد. نمونه ها از برگ درختان و از سرشاخه های جوان از دو منطقه ی پاک و آلوده در آبان ماه سال1393 برداشت شد. منطقه ی صنعتی پالایشگاه نفت آبادان به عنوان منطقه ی آلوده و بوستان بایندر خرمشهر به عنوان منطقه ی پاک در نظر گرفته شد. فاکتورهای مورفولوژیکی از جمله طول دمبرگ، سطح برگ و وزن خشک و نیز بیوشیمیایی شامل اندازه گیری کلروفیل aو b، کلروفیل کل، غلظت کربوهیدرات های محلول، پرولین، مالون دی آلدئید، اسید آسکوربیک، RWC، pH عصاره ی برگ، پروتئین کل، آنزیم های پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز بررسی شد. بعلاوه برش هایی از پهنک و دمبرگ، برگ تهیه نمونه های رشد یافته در منطقه ی پاک و آلوده مقایسه آناتومیکی شد. در نهایت شاخص مقاومت به آلودگی هوا (APTI) در گیاهان بطور کمی محاسبه شد. نتایج آماری بدست آمده از اندازه گیری ها با استفاده از نرم افزار20 SPSS مورد تجزیه ی آماری قرار گرفت. برای مقایسه میانگین های مربوطه از آزمون Independent Sample Test استفاده شد. محاسبه ی معنی دار بودن در سطح p<0.05 انجام شد. مشاهدات انجام شده بر اساس تغییرات مورفولوژیکی، آناتومیکی وبیوشیمیایی نشان داد که گیاهان بررسی شده تحت تاثیر تنش آلودگی قرار داشته و هریک از دو گونه به طرقی خود را با شرایط تنش زای محیط آلوده سازگار کرده اند. همچنین محاسبه ی APTI نشان داد که هردو گیاه جز نمونه های حساس به آلودگی می باشند ومی توانند به عنوان شناساگر آلودگی هوا مورد استفاده قرار بگیرند.

گندم گیاهی تک لپه¬ای از خانواده Poaceae است. گندم در سراسر جهان به عنوان حیاتی¬ترین محصول کشاورزی و به عنوان پایه اصلی تغذیه و بقای بشر مطرح می¬باشد. در حال حاضر، مصرف کودهای شیمیایی به عنوان سریع¬ترین راه برای جبران کمبود عناصر غذایی خاک و هم¬چنین به منظور افزایش تولیدات محصولات کشاورزی، خیلی سریع گسترش یافته است. با توجه به مصرف بی¬رویه کودهای شیمیایی اثرات زیست¬محیطی متعددی از جمله آلودگی آب و خاک و مشکلاتی در خصوص سلامتی انسان به¬وجود آمده است. مصرف کودهای زیستی به منظور تامین نیاز غذایی گیاه و با هدف کاهش مصرف کودهای شیمیایی، یک راه¬حل مطلوب جهت غلبه بر این مشکلات است. در تحقیق حاضر به منظور تاثیر عصاره جلبک قهوه¬ای Nizamuddinia¬ zanardinii بر فاکتورهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه گندم رقم چمران2، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. در یک تیمار از غلظت¬های مختلف عصاره جلبک دریایی (0، 5، 10 و 20%) و در تیمار دیگر از مخلوط عصاره جلبک دریایی به همراه سطوح مختلف کود شیمیایی اوره (0، 25 و 50% میزان مصرف متداول کود شیمیایی اوره) استفاده شد. عصاره جلبک قهوه¬ای به صورت افشانه برگی مورد استفاده قرار گرفت و کود اوره به خاک اضافه گردید. گیاهان تیمار شده، پس از رشد طی چهار مرحله: پایان جوانه¬زنی، مرحله گیاهچه¬ای، آغاز رشد زایشی و مرحله رسیدگی کامل گیاه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به¬دست آمده با استفاده از نرم¬افزار MSTATC مورد تجزیه آماری قرار گرفت، میانگین¬ها نیز با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن در دو سطح آماری 1 و 5 درصد محاسبه شد. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، کاربرد عصاره جلبک قهوه¬ای موجب افزایش سرعت و درصد جوانه¬زنی، میزان ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک ساقه، ریشه و برگ، سطح برگ و شاخص¬های مربوط به عملکرد گیاه شده است. بررسی تغییرات میزان رنگدانه¬های فتوسنتزی، کربوهیدرات، پروتئین و میزان فعالیت آنزیم¬های آنتی¬اکسیدانی پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز نشان داد که اعمال عصاره جلبک قهوه¬ای منجر به افزایش شاخص¬های ذکر شده نسبت به تیمار شاهد گردید. با کاربرد عصاره جلبک قهوه¬ای به همراه 25% میزان مصرف متداول کود اوره موجب افزایش معناداری در میزان این شاخص¬ها شد. گیاهان تیمار شده با عصاره جلبکی افزایش قابل توجهی در میزان پرولین، مالون¬دی¬آلدئید و میزان فعالیت آنزیم کاتالاز نسبت به تیمار شاهد نشان دادند، ولی کاربرد عصاره جلبک قهوه¬ای به همراه سطوح مختلف کود اوره موجب کاهش در میزان این شاخص¬ها شد. با توجه به این¬که جلبک¬های دریایی منابع عظیمی از آمینواسیدها، ویتامین¬ها، هورمون¬های رشد، عناصر ضروری پر مصرف و کم مصرف می¬باشند، افزایش رشد و عملکرد گیاهان به حضور این مواد در عصاره جلبکی نسبت داده شده است.

امروزه بدون استفاده از انواع کود های شیمیایی و کودهای زیستی امکان تولید کافی محصولات کشاورزی برای جمعیت رو به رشد کنونی وجود ندارد. طی نیم قرن گذشته محصولات زراعی به شدت به کودها و آفت¬کش¬های شیمیایی وابسته شده است که این امر باعث آلودگی زیست محیطی و خطر سلامت بشر وغیره می¬گردد. جهت رفع مشکلات ذکر شده، کاهش مصرف کودهای شیمیایی و سموم در کشاورزی و استفاده از روشهای جایگزین برای بهبود وضعیت خاک از نظر مواد مورد نیاز رشد و نمو گیاهان زراعی لازم است. بنابراین استفاده از کشت ارگانیک الزامی به نظر می¬رسد. در همین راستا اثر عناصر موجود در عصاره¬ تفاله¬های حاصل از روغن¬کشی زیتون در جهت تغذیه گیاه به صورت محلول پاشی بر فاکتورهای بیوشیمیایی و فیزیولوژکی گیاه کلزا مورد بررسی قرار گرفت. کلزا ( Brassica napus L.) گیاهی متعلق به تیره چلیپائیان و جنس براسیکا ( Brassica )، و در میان دانه های روغنی از نظر تولید در سطح جهانی بعد از سویا مقام دوم را دارد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو عامل و سه تکرار به صورت گلدانی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان در سال 1392 اجرا گردید. عصاره تفاله زیتون در چهار غلظت 5/2 ،5 ،5/7 ،و10 درصد و به صورت محلول پاشی به گیاه، و یک سطح کود شیمیایی(اوره) به خاک یک گلدان و عدم محلول پاشی(شاهد) به عنوان عامل اول و مقادیر متفاوت بذر (8،6،4 گرم درمتر مربع) از رقم هایولا 401 به عنوان عامل دوم در نظر گرفته شدند. با توجه به سطح گلدان(07/0متر مربع) مقدار 4/0 ،6/0 ،و8/0 گرم بذر در هر گلدان کشت گردید. محلول پاشی به اندام هوایی کلزا در سه مرحله گیاهچه¬ای، ابتدای گلدهی، و مرحله¬ی ساخت کپسول انجام گرفت. نتایج به دست آمده از سنجش رنگدانههای کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئیدها، نشان داد که مقدار آن ها با محلول پاشی در غلظت¬های متفاوت عصاره تفاله زیتون به گیاه کلزا، افزایش معنیداری را نسبت به شاهد داشته است. نتایج به دست آمده از سنجش میزان پروتئین دانه در همه¬ی غلظت¬ها نسبت به شاهد افزایش ولی در غلظت 10 % کاهش نشان داد. نتایج بررسی میزان درصد چربی در غلظت¬های متفاوت معنی¬دار نشد. بررسی تغییرات وزن خشک ریشه و اندام هوایی ،طول بوته،سطح برگ، وزن خشک کل تعداد کپسول در بوته،وزن یک کپسول،وزن هزار دانه، تعداد دانه در کپسول و همچنین عملکرد تحت تاثیر عصاره تفاله زیتون در اکثر غلظت¬ها، در هر سه مرحله محلول پاشی نسبت به شاهد افزایش یافت. نتایج این بررسی نشان دهنده اثرات مثبت بر شاخص¬های رشدی گیاه کلزا در هر سه مرحله و در نهایت افزایش عملکرد روغن آن، تحت تاثیر عصاره تفاله زیتون بود با این توضیح که بهترین غلظت به کار برده شده از نظر شاخصهای رشدی کلزا که مهمترین آن عملکرد دانه و در نتیجه آن افزایش عملکرد روغن می¬باشد؛ غلظت 5/7 % در تراکم 8 گرم بذر در مترمربع بود. بنابراین به نظر می¬رسد مصرف این کود، جایگزین مناسبی جهت افزایش عملکرد کلزا، در مقایسه با کودهای شیمیایی، باشد ومصرف آن جهت افزایش عملکرد روغن این دانه روغنی توصیه می شود

 در آزمایش حاضر اثر آلودگی هوا بر روی غلظت صفات بیوشیمیایی مانند پرولین، کربوهیدرات¬های محلول، آسکوربیک اسید، رنگیزه¬های فتوسنتزی و صفات تشریحی _ ریخت¬شناسی سه گونه¬ی علفی خارشتر، یونجه وحشی و اکلیل الملک در سال 1392 مورد بررسی قرار گرفت. منطقه صنعتی نیشکر هفت تپه به عنوان منطقه¬ی آلوده و زمین¬های بایر اطراف روستای سید موسی واقع در 5 کیلومتری شمال شهرستان شوش دانیال به عنوان منطقه پاک انتخاب و گیاهان مورد نظر از این دو منطقه به صورت تصادفی جمع آوری شدند.
نتایج این بررسی نشان داد که آلودگی هوا باعث کاهش معنی دار میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کارتنوئیدها در هر سه گیاه می¬باشد. محتوای پرولین تحت تاثیر آلودگی هوا در هر سه گیاه مورد آزمایش افزایش یافت. این افزایش تنها در یونجه وحشی و خارشتر از نظر آماری معنی دار بود. میزان اسید آسکوربیک در هر سه گیاه مورد آزمایش در مواجه با آلودگی هوا افزایش یافته است که این افزیش تنها در خارشتر به لحاظ آماری معنی دار می¬باشد.

تحت تاثیر آلودگی هوا میزان کربوهیدرات محلول برگ در اکلیل الملک و یونجه وحشی بر خلاف خارشتر کاهش یافت که این تغییرات در هر سه گیاه از نظر آماری معنی دار نبود. در بررسی¬های ریخت¬شناسی، کاهش معنی دار در میزان 11 صفت ریخت شناسی مورد مطالعه در هر سه گیاه (بجز عرض دمبرگ یونجه وحشی، طول ساقه در اکلیل الملک و یونجه وحشی وطول ریشه در اکلیل الملک )، در مواجه با آلودگی هوا مشاهده شد.
همچنین نتایج بدست آمده از صفات تشریحی، حاکی از کاهش معنی دار میانگین قطر آوندهای چوبی در برگ اکلیل الملک و یونجه وحشی، کاهش معنی دار میانگین قطر آوندهای آبکش در برگ اکلیل الملک، افزایش معنی دار قطر آوندهای آبکش در برگ یونجه وحشی، کاهش معنی دار میانگین قطر سلول¬های اپیدرم در دمبرگ یونجه وحشی و کاهش معنی دار میانگین قطر آوندهای چوبی در دمبرگ خارشتر می¬باشد. از طرفی نتایج بدست آمده از میزان شاخص تحمل آلودگی هوا (APTI) بیانگر این نکته است که هر سه گیاه مورد نظر به عنوان گیاهان حساس به آلودگی هوا به شمار می-آیند.
این تحقیق با روش نمونه برداری به صورت تصادفی و دارای تکرار (حداقل 3 تکرار برای هر گیاه) انجام شد. بررسی سطح معنی داری نتایج با استفاده از نرم افزار Spss و آزمون  Independentsample t test در سطح 0.05>p صورت گرفت.